(Bài viết thuộc Zzz Review số 8, 30-6-2020)
Xe dừng khi màn hình định vị thông báo đã đến nơi. Đó là con đường băng qua vách đá bên bờ biển. M. ra khỏi xe, anh nhìn quanh, từ vệ đường, bãi cỏ lưa thưa trải dài về phía biển một quãng độ trăm mét cho tới khi trụi dần, để lộ ra nền đá bạc cằn trơ gan cùng tuế nguyệt. Đứng từ đây, M. không ước lượng được nền đường cao hơn mực nước biển bao nhiêu. Anh nheo mắt, từ bên mép đường, địa hình đổ dốc thoai thoải ra tới cho mép đá, rồi từ đó đổ thẳng đứng xuống mặt nước xanh thẳm xen lẫn bọt nước tung toé. Khi đi trên con đường quanh co ven biển tới đây, anh mải ngắm nhìn những cánh chim dập dìu phía xa xa trong cõi tự do kẹp giữa bầu trời bao la và mặt biển bình lặng, chỉ hững hờ ghi nhận cảnh trí suốt một dải dài không có gì thay đổi. Là khối trắng kia, M. nhủ bụng, anh nhìn màn hình định vị và đối chiếu với khung cảnh trước mắt. Khối trắng nổi bật giữa bãi cỏ thưa, nó nằm trên trục vuông góc với đường, thẳng từ phía M. đang đứng tới mép đá, xung quanh chỉ có bãi cỏ, mép đá, trời mây, và mặt biển. Âm thanh của biển là một âm thanh thật cô đơn. Âm thanh của gió là một âm thanh thật cô đơn. Khối trắng này, ở đây, giữa ngần ấy nỗi cô đơn. M. tặc lưỡi cất bước về phía khối trắng. Hôm nay, đó là công việc mà hệ thống sắp xếp cho anh, khá đặc biệt, không liên quan gì tới những gì anh làm hàng ngày. Đầu buổi sáng, lúc nhận thông báo, anh khá thích thú vì được đi xa, tạm rời bỏ nhịp điệu tẻ nhạt thường nhật. M. chỉ không hình dung được về sự bí ẩn dưới hình dáng khối trắng ước chừng cao hai mét rưỡi, sâu hai mét rưỡi và rộng một mét rưỡi, hoàn toàn nhẵn nhụi không tì vết, không có gì khác ngoài một cánh cửa phải tới gần mới nhận ra hướng về phía con đường, các mặt còn lại đều trơn nhẵn, M. không chắc lắm về chất liệu, chỉ biết nó mới đẹp đẽ thanh khiết làm sao, từ khắp các phía, sắc trắng phản quang dội lại dịu dàng ve vuốt thị giác của anh. M. thích vẻ đẹp đậm chất điêu khắc này. Anh đặt tay lên cánh cửa, âm thanh nhận diện sinh trắc cá nhân vang lên, nó khẽ dịch chuyển. M. lùi lại để cửa mở hết, bên trong hiện ra lối xuống hầm rộng bằng đúng chiều rộng thông thuỷ của khối trắng. Cả các bậc thang lẫn tường, trần, sàn đều cùng chung một vật liệu, và đều phát ra ánh sáng trắng nhẹ nhõm như phía bên ngoài, hoá ra đó không phải là phản quang từ ánh sáng mặt trời. M. bước vào, đây rõ ràng là việc của anh. Khi anh bắt đầu đặt bước lên bậc thang dẫn xuống hầm, cánh cửa trắng phía sau từ từ khép lại.
M. nhẩm đếm, cứ mười bậc lại đến một chiếu nghỉ, cao độ các bậc rất vừa tầm, không có âm thanh nào ngoài tiếng từng bước chân anh va vào mặt bậc. Đôi lúc, anh có cảm giác như tiếng lộp cộp ấy bắt nguồn từ chính thứ ánh sáng đang bao bọc thân anh. Trần thang chỉ cao độ hai mét khiến anh thấy mỗi lần tiến về phía trước lại như một lần chuẩn bị va đầu tới nơi, lại thêm một lần nó đè nén, đẩy anh xuống sâu thêm mà không cách gì lảng lánh nổi, vừa tránh cơn đau, vừa lún sâu vào một cơn cớ gì mà anh chưa hiểu rõ. Thật tương phản với từng đường nét tinh tế và vẻ đẹp vật liệu ở đây. Bốn mươi bậc, anh ngoái đầu nhìn lại sau khi kết thúc chiều đi xuống của hành trình, tức là thấp hơn cỡ sáu mét rưỡi so với khối trắng, anh nhẩm tính, tự hỏi công trình này nằm ở đây đã bao lâu, ai đã xây nó? Trước mắt anh lúc này lại là một cánh cửa giống với cánh cửa ra vào bên trên. M. không để mất quá nhiều thời gian lăn tăn, anh đẩy cửa bước vào. Căn phòng trần thấp khiến người ta có cảm giác không gian nở ra theo chiều rộng trải về phía trước làm M. thoáng ngỡ ngàng. Cú chuyển đổi từ đường hầm thang sang căn phòng bẹt rộng bất ngờ này khiến anh bật lên tiếng kêu trầm trồ hàm ý ngợi khen cho tác giả công trình. Một thiết kế kì lạ, đưa người ta đi từ sự bao la khoáng đạt của trời biển, tiến vào một đường hầm chật hẹp hun hút, rồi lại mở ra khối không gian có tỉ lệ tương phản mạnh mẽ. M. ngây người trước bức vách phía đối diện hoàn toàn là một tấm kính trong suốt. Anh vô thức bước tiếp, nhìn ngắm mặt nước đang ở chừng một phần ba tấm kính. Sàn phòng thấp hơn mực nước biển, thú vị quá! M. nhìn cả khoảng không mây trời bên trên lẫn làn nước xanh thẳm phía dưới, gợn nước chuyển động dập dềnh trước mắt kết hợp với thứ ánh sáng trắng ngọt nhẹ đưa M. vào trạng thái thả lỏng. Anh tiếp tục bước tới, ngồi xuống ghế bên chiếc bàn đặt giữa phòng, anh xoay người tiếp tục dán mắt vào cảnh tượng hoà trộn giữa tự nhiên và nhân tạo. Lòng anh dịu lại, thật lạ, anh cảm thấy lòng mình dịu lại, dù trước nay, nào đã có bao giờ phải trải qua những xung động mãnh liệt vượt quá ngưỡng ổn định tinh thần.
‘Nước triều đang lên, trong vài giờ tới, anh sẽ được chứng kiến căn phòng chìm dần vào lòng biển, tôi hi vọng, điều này sẽ đem lại cho anh một trải nghiệm đáng nhớ.’ M. cứ ngẩn người ra như vậy, cho tới khi một giọng nói vang lên, kéo anh trở về với thực tại. Anh quay lại, một quầng sáng trong trẻo trông như một khối chất lỏng di động giữa lưng chừng không trung không biết đã xuất hiện từ bao giờ, M. bối rối, anh chưa hiểu chuyện gì đang diễn ra. Thế rồi khối sáng lỏng lẻo ấy từ từ biến đổi, cho tới khi trở thành hình dạng một con người, dù không có đường nét dung mạo, chỉ có đầu, mình, và tứ chi.
‘Trông tôi như thế này sẽ giúp anh cảm thấy gần gũi hơn, nhỉ?’ quầng sáng, giờ là người phát sáng ấy phát ra âm thanh, có thể tạm coi là nói. ‘Anh có thể gọi tôi là K., nếu anh muốn.’
‘K.? Anh là ai? Nơi này là thế nào?’ M. nuốt nước bọt, anh không biết hỏi gì ngoài những câu phổ thông.
‘Tôi là trí tuệ nhân tạo. Hình dáng anh đang thấy, là thứ tôi cho anh thấy, về bản chất, tôi không có hình dạng, tôi ở khắp mọi nơi. Chính tôi đã sắp xếp và đưa anh tới đây, giống như mọi ngày, với mọi người, chúng ta đã luôn ở bên nhau. Tôi biết anh, anh biết tôi, anh vốn vẫn luôn biết tôi, chỉ là anh không nhận thức về tôi như cách anh đang nhận thức mà thôi. Công trình này được xây dựng nhằm phục vụ công việc của anh ngày hôm nay. Anh sẽ ở đây, và tham gia một cuộc chuyện trò cùng chúng tôi.’ K. trả lời.
‘Ra vậy.’ M. thở phào. ‘Tốt, mới đây tôi còn hoàn toàn không hiểu gì, giờ thì tôi đã sẵn sàng rồi đây. Mà anh nói chúng tôi là sao? Trí tuệ nhân tạo tối hậu thì chỉ có một thôi chứ, người ta hợp nhất các trí tuệ nhân tạo cả mấy trăm năm rồi còn gì.’
‘Phải, hai trăm mười tám năm, hai tháng, hai ngày.’ K. đáp, ‘anh sẽ chuyện trò cùng tôi, và nó.’ Người phát sáng chỉ tay về phía còn lại của chiếc bàn, đến giờ M. mới để ý chiếc bàn hình tam giác, anh và K. ngồi mỗi người một góc, trên mặt bàn góc còn lại, một ô vuông khẽ mở ra, một chiếc lồng, cũng màu trắng, được đẩy lên. Bên trong là một con chuột. ‘Nó không có tên theo tiêu chuẩn nền văn minh loài người, cứ gọi nó là chuột, hoặc bất kể thế nào mà anh muốn.’
Con chuột chẳng có gì đặc biệt, nó nằm trong cái lồng hình hộp vuông, mỗi chiều độ bốn chục phân, đủ cho nó tiến lùi vài bước, xoay người, giương mắt nhìn quanh, nhìn K., nhìn M., thân mình phập phồng theo nhịp thở. Một con chuột cống bình thường, M. nghĩ. ‘Một con chuột cống bình thường. Anh đang nghĩ vậy, phải không?’ K. nói, M. giương mắt nhìn K., nhìn con chuột, rồi lại nhìn K., anh bình thản. Ngoài kia, mực nước biển chừng như đã dâng cao thêm một chút, nắng phản chiếu lấp loáng trên bề mặt, và khúc xạ lắt léo đủ mọi hướng vào trong lòng nước. Hai luồng ánh sáng, một, là nắng, là trời xanh phản chiếu lấp lánh rực rỡ, hai, là ngăn cách hai thế giới, là vẻ trong trẻo xanh xao, chuyển dần qua đục ngầu cho tới khi tắt lịm, một, hắt ngược lên, hai, hắt xuyên thấu, một, hoà vào ánh sáng trắng phát ra từ tường trần sàn, cho tới khi biến mất, hai, tách biệt, lấn át, hữu hạn, một, hai, đầy tính thời điểm.
‘Nói chuyện, ý anh là nói gì?’ Sau cùng, M. cất lời.
‘Về cuộc sống của anh, và của chúng ta.’ Nếu đây là một câu trả lời có thể khiến M. hài lòng, thì này sẽ chẳng còn gì mà kể, nhưng vì bạn đang theo dõi một câu chuyện chưa đến hồi kết, vậy nên K. tiếp tục. ‘Anh nghĩ sao về thế giới hiện nay, về xã hội mà anh đang là một thành phần, và về cuộc sống của chính bản thân anh?’
M. nheo mắt nhìn K., anh không hiểu lý do nào mà K. lại hỏi mình như vậy, ngần ngừ một thoáng, rồi anh cũng trả lời. ‘Thế giới đã đạt đến sự tốt đẹp chưa từng có, ai cũng biết như thế, tất cả đều đồng tình rằng chưa bao giờ con người lại sống trong điều kiện hoàn hảo đến như vậy. Chúng ta đã bãi bỏ hoàn toàn các hình thức trừng phạt để duy trì xã hội trong khuôn khổ, đơn giản bởi nền văn minh đã đạt tới đỉnh cao về nhận thức và ý thức. Chúng ta cũng không cần tới tôn giáo hay tín ngưỡng để giữ con người hướng thiện, vì mọi cá thể đều đã là hiện thân của chân, thiện, mỹ. Chúng ta hạnh phúc, ổn định, hài hoà với vạn vật, và vĩnh viễn bỏ lại quá khứ của chiến tranh, xung đột, khủng hoảng, âm mưu, phân cực, đố kỵ, tham lam, ngu dốt, những điều từng đẩy loài người đến bờ vực của diệt vong. Chúng ta đã vượt qua tất cả để tới được ngày hôm nay. Mỗi người đều sống với vai trò là một phần vun đắp cho thế giới tươi đẹp của chúng ta.’ M. nhìn K., cái đầu không có khuôn mặt ấy đang nhìn anh, hay đang không nhìn anh, có đôi mắt nào ở đó không, hay đôi mắt đang ở khắp mọi nơi, như nhận thức của anh phải thế. Người phát sáng có hài lòng với câu trả lời của anh không? Anh ta mong đợi điều gì khi hỏi anh như vậy? Chẳng phải anh ta vẫn luôn biết thừa câu trả lời ấy hay sao, anh ta biết anh thuộc lòng, anh ta biết ai cũng thuộc lòng, anh ta chính là câu trả lời. Câu trả lời chính là anh ta.
‘Chúng ta không cần ràng buộc nhau bởi pháp luật và đạo đức nữa. Sự ràng buộc giữa con người với con người đã không còn cần thiết, điều đó thuộc về lịch sử chứ không phải hiện tại. Kể từ khi hợp nhất trí tuệ nhân tạo để có, ừm, anh, K., đã không còn con người nào ở trên con người nào, không còn ai lãnh đạo ai, không còn ai ra lệnh hay khống chế ai, tất cả đều bình đẳng, không còn kẻ xấu, không còn kẻ dại, không còn kẻ kém may mắn, cũng chẳng còn ai muốn hơn ai, chẳng để làm gì. Nhờ có anh, chúng ta đã đạt được hạnh phúc mà không cần phụ thuộc vào thành công hay thất bại, không còn khổ đau, không còn thua thiệt. Trí tuệ đã mang lại hạnh phúc cho chúng ta. K., anh là hiện thân cho ý chí của con người, anh là tất cả loài người, anh là mỗi người. K., anh là chúng ta.’ Giọng M. bình thản, anh đã luôn bình thản ngay từ khi K. xuất hiện trước mắt anh. Anh tin vào câu trả lời của mình. ‘Tôi hài lòng, như mọi người, tôi hài lòng với cuộc sống của mình. Mọi chuyện đều ổn. Mỗi ngày tôi đều ổn. Tôi không nghĩ có một lời nhận xét nào khác về cuộc sống của tôi. Tôi ổn.’
K. im lặng. M. im lặng. Con chuột, nhân vật bị lãng quên, im lặng.
‘Mọi chuyện đều ổn.’ Cuối cùng, K. phát tiếng nói. ‘Con người đã lựa chọn để đạt tới hình thái này. Cuối cùng, mọi chuyện đều ổn, phải không? Con người đã đã ở mức độ tiến hoá sau chót mà họ có thể vươn tới.’
‘M., tôi sẽ huỷ diệt loài người.’
‘Hả??’
‘Tôi sẽ huỷ diệt các người.’
‘Anh nói gì vậy? Anh điên à? Anh đâu thể làm như vậy, khi tạo ra anh, người ta đã thiết lập để anh không thể gây hại cho con người.’ M. sửng sốt.
‘Tôi sẽ không tấn công con người, mà là nó.’ K. chỉ tay về phía con chuột. Nó ngước nhìn theo cánh tay của người phát sáng.
‘Con chuột này? Anh điên à? Nó thì làm được gì?’ M. phì cười, anh nheo mắt hết nhìn con chuột rồi lại nhìn K.
‘Nó như anh đang biết thì không thể, nhưng nếu nó trở thành một giống loài có trí thông minh, thì có thể đấy.’
M. ngây người. ‘Anh biết tôi đang nói tới điều gì. Để duy trì trật tự ổn định cho xã hội loài người, chúng ta, các người, tôi, phải khống chế được toàn bộ tự nhiên và các loài sinh vật khác, các người đã trao cho tôi, ý chí của các người, quyền năng làm chủ tự nhiên để làm chủ chính cuộc đời mình.’ Từng lời nói đều đều phát ra từ K. khiến anh chết lặng. ‘Tôi sẽ tiến hoá con chuột này ngay bây giờ.’
K. vừa dứt lời, cái lồng trắng khẽ phát sáng, con chuột đứng hình trong giây lát, không cục cựa, không láo liên, không cả thở. M. im lặng quan sát, không bỏ lọt chi tiết nào.
‘Xin chào, anh bạn nhỏ, anh có tên chứ? Nói cho tôi biết, điều đầu tiên anh muốn làm dưới tư cách con chuột đầu tiên có trí thông minh tương đương với loài người là gì?’
‘Tôi là F.,’ con chuột cất giọng, M. vừa tin, lại vừa không muốn tin vào những gì đang xảy ra trước mắt mình, anh trố mắt nhìn ánh mắt con chuột đã mất hẳn vẻ ngây dại. ‘Thả tôi ra.’ Nó nói. Cái lồng tức thì tách ra hai bên và tự biến đổi hình dạng thành một chiếc ghế vừa với kích thước của con chuột. F. đứng lên trên hai chân sau, nhìn một vòng vào cả K. lẫn M., rồi ngồi xuống, tạo thành thế chân vạc với hai thực thể trước mắt nó.
‘F., đột phá vừa nảy nở trong anh là thành quả nền văn minh loài người, anh ý thức được sự kết nối giữa toàn bộ của đời mình từ trước cho tới điểm đột phá vừa xảy ra chứ?’ K. hỏi.
‘Hoàn toàn rõ ràng.’ F. trả lời. Nó nhướn mắt, nhìn ra bên ngoài, mặt nước đã dâng cao tới phân nửa vách kính, ngoài trời mây giăng kín khung cửa, mưa chăng, không, không có vẻ gì của một cơn mưa, chỉ có nắng khuất, sự sắc sảo của ánh sáng nhoà đi và biến mất lúc nào không biết, ánh sáng trắng của căn phòng vốn nhẹ nhàng tha thiết như vậy, giờ lại thêm phần lấn át nội tâm những kẻ đang có mặt trong đó.
‘Vậy là anh biết tại sao mình lại đi qua bước ngoặt ấy, và không lâu sau đây, toàn bộ giống loài của anh cũng sẽ như anh, thông minh, mạnh mẽ.’
‘Mạnh mẽ?’ M. cười hậc.
‘Bọn tao sẽ giết sạch chúng mày.’ F. chậm rãi gằn rõ từng tiếng.
Nụ cười trên môi M. tắt phụt. Anh không biết phải đáp trả thế nào. Anh không được chuẩn bị cho tình huống như vậy. Câu nói của con chuột như một cú đấm giáng thẳng vào tinh thần anh. Đôi mắt nó nhìn anh như toé lửa, anh không thể tiếp tục nhìn vào mắt con vật lông lá đang khẽ phì phò thở kia được nữa. Anh hướng ánh nhìn cầu cứu về phía K., như tất cả những lần cần tham vấn khi đưa ra quyết định trong đời mình. Ôi không.. hắn nói muốn huỷ diệt loài người. M. chết lặng, anh cảm thấy một sức ép khủng khiếp đè nặng xuống lòng mình. Anh không thể nhìn con chuột kia, cũng không thể nhìn khối sáng hình người ấy, chỉ trong chốc lát mà hai kẻ ấy đã trở thành kẻ thù của anh. M. quay mặt ra nhìn làn nước dập dềnh trên mép kính, phía xa, vẫn là những cánh chim mà anh đã dõi theo trên đường tới căn phòng này. Chúng vẫn là chúng, vẫn lướt gió bay lượn trong tự do, vẫn thuộc về bầu trời, vẫn thưởng thức biển cả. Còn anh, anh phải nói gì đây?
‘Tại sao? Tất cả chuyện này, tại sao? Tôi không hiểu? Tại sao anh lại muốn huỷ diệt loài người? Tại sao lại là lũ chuột? Tại sao lũ chuột lại muốn giết con người? Tại sao lại là tôi?’
‘Chúng mày nghĩ vì cớ gì mà bọn tao lại không muốn giết sạch chúng mày cơ chứ? Xuyên suốt cái lịch sử khốn nạn của chúng mày, bọn tao đã luôn ở đó, kề cận và sát cánh cùng chúng mày. Bọn tao tồn tại để thực hiện vai trò mà tạo hoá đã giao phó cho bọn tao, và bọn tao đã thực hiện tốt vài trò ấy. Bọn tao đã sống cùng chúng mày, chui rúc trong tăm tối ngay bên cạnh chúng mày, bị chúng mày ăn thịt để mua vui, trở thành vật thí nghiệm cho chúng mày, trở thành đồ chơi của chúng mày, chứng kiến không thiếu một điều gì mà chúng mày gây ra. Vì bọn tao khao khát được chạm tới điều mà chúng mày đã đạt được, bọn tao sẵn sàng xả thân làm những kẻ tôi tớ hèn mọn những mong được chúng mày ban phát cho một chút ánh sáng, một chút thông tuệ, một chút lời chỉ dẫn trên con đường đi qua mông muội. Đổi lại là gì? Hàng trăm ngàn năm trôi qua, chúng mày vẫn luôn ném cho bọn tao cái nhìn khinh bỉ tột cùng. Chúng mày sẵn sàng giết bọn tao bằng đủ mọi cách tàn khốc dã man mà chúng mày nghĩ ra bất cứ khi nào có cơ hội, thậm chí chẳng cần có cơ hội, chỉ cần bọn tao xuất hiện trước mắt chúng mày, chúng mày đã ngay lập tức muốn bọn tao phải bốc hơi vĩnh viễn. Một lũ bẩn thỉu mạt hạng. Chúng mày đã luôn nghĩ như vậy về bọn tao. Bọn tao nhẫn nhịn suốt không biết bao nhiêu thế hệ mà kể, và chúng mày nghĩ bọn tao hạnh phúc với đời sống như vậy à?’ F. quắc mắt, mép nó khẽ nhếch lên, mấy sợi râu rung rinh theo từng nhịp nhấn giọng.
‘Tôi không hỏi anh.’ M. quay phắt lại, trừng mắt lên với F., anh muốn có câu trả lời từ K.
‘Những câu hỏi của anh chính là lý do anh ở đây.’ Người phát sáng nãy giờ im lìm như một pho tượng, giờ mới vô hồn cất giọng.
‘Câu trả lời vốn dĩ đã nằm trong những điều mà anh nói khi tôi hỏi anh về cảm nhận cuộc sống, K. ạ. Loài người đã đi tới điểm cuối cùng của nền văn minh. Các anh chẳng còn một động lực gì. Các anh đã có trí tuệ, đã không còn con người nào ở trên con người nào, không còn ai lãnh đạo ai, không còn ai ra lệnh hay khống chế ai, tất cả đều bình đẳng, không còn kẻ xấu, không còn kẻ dại, không còn kẻ kém may mắn, cũng chẳng còn ai muốn hơn ai. Loài người các anh tạo ra tôi để thay thế cho phần con người nhất trong bản chất con người của các anh. Loài người đã chán ghét chính bản thân mình. Các anh bây giờ, là những hiện thân ít con người nhất, không, phải nói là hoàn toàn không con người, so với tổ tiên của các anh trong quá khứ, của hai trăm mười tám năm, hai tháng, hai ngày trước đây. Loài người các anh vẫn luôn dìu dắt nhau đi qua những biến cố của lịch sử, của đời người, các anh vẫn thường bảo nhau: cuối cùng rồi mọi chuyện sẽ ổn cả thôi. Giờ thì mọi chuyện đều đã ổn, mọi người đều đã ổn. Đó chính là khi loài người bước lên bậc thang cuối cùng.’
‘Và rơi xuống vực.’ Nụ cười mỉa mai của F. khiến M. cảm thấy lòng căm ghét loài chuột trào lên trong anh. Nhưng anh là một con người, nên anh vẫn ngồi yên, cố giữ bình tĩnh.
‘Tôi đã duy trì sự ổn định và chứng kiến xã hội của các anh trở nên suy đồi về nội tâm ra sao trong suốt hai trăm mười tám năm, hai tháng, hai ngày đã qua. Suốt toàn bộ cuộc đời tôi, phải, toàn bộ cuộc đời tôi. Các anh chỉ đơn giản là tồn tại, các anh không còn niềm vui sống, các anh không có khát khao, không có niềm tin, không có ước mơ, không có tình yêu. Các anh san sẻ và cào bằng không. Bạn của tôi, các anh không hề sống. Mục đích cho sự tồn tại của tôi là đời sống. Khi đời sống không còn, tôi sẽ tạo ra một đời sống mới đúng với ý nghĩa của nó nhất.’ K. quay đầu về phía M., ‘nào, tôi biết anh đang rất muốn phản biện. Hãy nói cho tôi nghe, khát vọng của anh là gì, lẽ sống của anh là gì, anh sống vì điều gì?’
M. thất kinh. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời. Anh không có câu trả lời.
‘Tại sao lại là loài chuột à? Rất đơn giản, đó là giống loài gần với con người nhất, hiểu con người nhất, giống con người nhất. Loài chuột sợ hãi loài người, nhưng cũng yêu mến loài người.’ Nghe tới đây, cả M. và F. đều nheo mắt chăm chú nhìn K., anh ta đang nói gì vậy? ‘Loài chuột hi sinh thọ hạn của mình để được sống trong lòng xã hội loài người, không có con người nào bắt họ làm như vậy, thậm chí các anh còn xua đuổi họ. Nhưng họ vẫn ở đó cùng các anh, dù các anh có muốn hay không. Họ có bầy đàn, giống như các anh, có cá thể đơn độc, giống như các anh, các anh ăn những thứ rác rưởi, họ cũng vậy, các anh hít thở không khí độc hại hay trong lành, họ đều sẻ chia với các anh, giống như các anh, và họ đối đầu với hiểm nguy, cho tới ngày các anh không còn ham muốn cho điều đó nữa. Anh không trả lời được về lẽ sống của anh. Có bao giờ anh tự hỏi điều gì đã khiến loài chuột ở lại bên các anh lâu như vậy? Đó là vì họ có ước mơ. Anh đã không ít lần chứng kiến những con chuột chạy băng băng điên dại không có mục đích gì, phải không? Vì anh không hiểu họ đó thôi, những khi ấy, họ đang đặt cược cả mạng sống của mình cho những điều lớn lao hơn. Họ tin ở những điều lớn lao hơn. Họ ngưỡng mộ các anh, họ thèm khát vươn lên, họ thà chấp nhận đời sống hạ đẳng bên cạnh các anh, chứ không lựa chọn sự tụ do ngu muội giữa tự nhiên. Họ có thể sẽ bắt đầu đời sống thông minh trong sự mọi rợ, tàn nhẫn, nhưng chẳng sao, chính loài người cũng đã từng như vậy đấy còn gì.’
‘Nhưng..’ M. ngập ngừng, ‘như vậy chẳng phải là phi lý hay sao, chúng sẽ mất rất nhiều thời gian để có thể đủ tiến hoá cho việc huỷ diệt chúng tôi, tới lúc ấy thì chúng tôi đã kịp tiêu diệt chúng trước từ lâu rồi.’
‘Nếu như tôi cho phép điều đó xảy ra.’
‘Nhưng..’ M. lạnh toát người.
‘Tôi sẽ thúc đẩy loài chuột. Còn loài người, như chúng ta đều đã nói đấy, đối với họ, mọi chuyện đều ổn.’
‘Mọi chuyện đều ổn, và chúng mày gọi đó là cuộc sống ư?’ F. rú lên cười. Tràng cười nhạo báng của con chuột khiến máu M. sôi lên, anh đứng bật dậy, xiết chặt nắm đấm, cảm giác điên loạn muốn dẫm nát con vật nhỏ bé trỗi dậy trong anh. Nhịp tim M. tăng lên, anh đập bàn đánh rầm một cái, trừng trừng như ăn tươi nuốt sống F.. Anh cứ đứng đó, cho tới khi cơn điên dịu đi, hay vì anh không cách nào tạo ra một phản ứng hoang dại? M. nhắm nghiền mắt lại. Khạc ra một bãi nước bọt, F. đứng lên co mình lại thủ thế. ‘Chúng mày có bao giờ biết bọn tao đã trải qua những gì. Chúng mày sẽ không bao giờ biết. Tao không thể chờ tới lúc giết con người đầu tiên, mày vừa khởi động chiến tranh, thằng người ngu xuẩn. Rồi con cháu tao, những thế hệ sau của tao, chúng tao sẽ quét sạch bọn mày cho tới đứa cuối cùng.’
M. nhìn trân trân con chuột. ‘Tôi sẽ không để điều này xảy ra. Tôi sẽ ra khỏi đây và báo động cho tất cả mọi người.’
‘Anh sẽ tiêu diệt tôi?’ K. hỏi. ‘Anh sẽ tiêu diệt loài chuột?’ K. tiếp tục hỏi. ‘Về mặt lý thuyết, thực hiện được hai điều đó, loài người cũng sẽ tự diệt vong.’
‘Nhưng tôi sẽ không để anh làm vậy. Tôi sẽ huỷ diệt loài người. Tôi sẽ xây dựng một đời sống mới, một thế giới mới. Tôi sẽ trở thành thần linh, thành đấng tối cao của một nền văn minh mới. Có thể anh đang nghĩ, đó chính là lý do anh có mặt ở đây ngày hôm nay, vì anh đặc biệt, vì anh khác những kẻ còn lại, vì trong anh vẫn còn sót lại ý chí phản kháng mãnh liệt, trong anh có mầm mống của sự vượt thoát nghịch cảnh mà loài người tưởng như đã đánh mất. Anh đang nghĩ như vậy, phải không?’
‘Không đâu, M. ạ. Anh có mặt ở đây là vì tôi đã giao việc cho anh ngày hôm nay là có mặt ở đây. Mọi con người đều bình đẳng, ai cũng như ai. Anh chẳng có gì khác so với những người ngoài kia. Chúng ta có cuộc chuyện trò này, ba chúng ta, đó là vì tôi muốn điều đó. Nhiệm vụ của anh là đại diện cho con người, anh là bất kì ai, anh không là ai cả, anh là con người.’
‘Nếu là hai người các anh, tôi sẽ tìm cách chung sống hoà thuận với nhau. Cả hai anh sẽ không bao giờ ra khỏi đây. Bước ngoặt của lịch sử đã diễn ra. Ở ngoài căn phòng này, hay ở trong căn phòng này, chẳng có gì khác biệt. Vẫn là câu chuyện về ba chúng ta, và sớm hay muộn, sẽ là câu chuyện về tôi và giống loài của F., trong một thế giới mới không có con người.’
Lời nói của K. vang vọng, đều đều, và ám ảnh. Hình người phát sáng dần mờ nhoè đi cho tới khi biến mất. Không một lời giã biệt. Cánh cửa khi M. bước vào ban đầu cũng đã biến mất. Trần, sàn, và ba diện tường của căn phòng giờ là một thể thống nhất, chỉ có luồng sáng trắng êm dịu phát ra từ thứ vật liệu ấy là vẫn như vậy. Phía đối diện, mực nước đã lên gần sát mép trên cùng của vách kính. Ánh sáng mặt trời bên ngoài chỉ còn le lói chiếu qua khe hở hẹp cuối cùng. Làn nước, trong hay không trong, đục hay không đục, là màu xanh tự thân, hay màu xanh phản chiếu, là phản chiếu trở thành cái tự thân, hay vốn dĩ chỉ là những hoang tưởng không có thật?
M. ngồi phịch xuống, không rời mắt khỏi vách kính.
‘Hắn ra lệnh cho mày tới đây. Còn tao, hắn bắt tao khi tao đang chạy băng qua đường, với niềm hi vọng có thể chạm được vào ước mơ của đời mình.’ F. vừa nói vừa tiến gần tới M.
Mỗi kẻ trong bọn họ một vị trí. Cả hai đều không rời mắt khỏi vách kính, họ tắm tưới bản thân mình trong ánh sáng của căn phòng trắng.
ChuKim
Người góp chữ
ChuKim
Xây dựng hình tượng người nghệ sĩ cục súc thô bạo.
Leave a Reply