Ray Bradbury, “Cả mùa hè trong có một ngày”

Thời gian đọc: 10 phút

(Bài viết thuộc Zzz Review số 7, 21-1-2020)

“Sắp chưa?”

“Sắp rồi.”

“Ngay bây giờ hả?”

“Nhanh thôi.”

“Các nhà khoa học có biết chắc không thế? Hôm nay nó diễn ra hả, phải không?”

“Đợi đi, đợi mà xem; cứ tự mình chứng kiến đi!”

Đám trẻ dồn lại, ép vào nhau, tựa như cả một vườn hoa hồng xen lẫn với rất nhiều cỏ dại, tất cả ngó chăm chú ra ngoài kiếm tìm mặt trời biệt tích lâu nay.

Mưa.

Mưa tầm tã đã bảy năm nay; mưa ròng rã từ ngày này qua ngày khác, dai dẳng cả ngàn ngày rồi lại cả ngàn ngày, tiếng mưa gõ liên hồi, nước ngập lênh láng, những hạt mưa trong suốt, mát lành ào ào trút xuống cùng với các trận bão ầm ầm rung chuyển hết sức dữ dội như những cơn sóng cồn trùm lên các hòn đảo. Cả ngàn khu rừng đã đổ rạp dưới mưa rồi lại mọc lên cả ngàn lần để rồi lại bị dập vùi. Đấy chính là cuộc sống muôn thuở ở trên hành tinh Sao Kim này, còn chỗ đám trẻ đang đứng đây là phòng học dành cho con em của những người đã theo tên lửa bay đến với Xứ Sở Mưa để gầy dựng nền văn minh và ở lại sinh sống đến trọn đời.

“Tạnh rồi. Mưa tạnh rồi kìa!”

“Đúng, đúng thế!”

Margot đứng tách riêng khỏi các bạn cùng lớp, những đứa trẻ hẳn không có chút ký ức nào rằng đã từng có một lần trời không phải chỉ có mưa và mưa không ngớt. Nguyên cả đám đều chín tuổi, và giả như bảy năm trước đã từng có một ngày mặt trời ló dạng và chường mặt ra trong một giờ đồng hồ khiến toàn bộ cư dân trên hành tinh này sửng sốt, thì tụi nó cũng không thể nào hồi nhớ được. Thỉnh thoảng, vào ban đêm, Margot nghe thấy đám bạn cựa mình trong mơ, và nó biết lũ trẻ đang mơ và đang nhớ đến màu vàng kim hay một cây bút sáp màu vàng tươi hay một đồng xu đủ lớn để mua được cả thế giới. Margot biết lũ trẻ cứ tưởng chúng nhớ sự ấm áp, giống như cảm giác ửng hồng trên mặt, trong cơ thể, trên đôi cánh tay, hai cẳng chân và hai bàn tay run lập cập. Nhưng rồi, lần nào chúng cũng tỉnh giấc để đón chào tiếng gõ tanh tách, những chuỗi hạt trong trẻo trút không dứt xuống mái nhà, lối đi, các khu vườn, những cánh rừng, và thế là giấc mơ của chúng tan biến sạch.

Suốt cả ngày hôm qua, ở lớp, đám trẻ đã đọc về mặt trời. Nó giống trái chanh vàng đến mức nào và nó nóng ra sao. Rồi chúng đã viết ra những mẩu truyện, các bài luận hay bài thơ ngắn về mặt trời.

Em hình dung
Mặt trời như một đóa hoa,
Chỉ nở trong một giờ.

 Giữa không gian yên ắng của lớp học, Margot đã đọc bài thơ của mình bằng một giọng trầm nhỏ trong lúc ngoài trời mưa vẫn rơi không ngớt.

“Xì, không phải thơ của mày!” Giọng phản đối của một thằng con trai.

“Của tớ,” Margot khẳng định. “Tớ làm đấy.”

“William!” Tiếng cô giáo.

Nhưng đó là chuyện của ngày hôm qua. Giờ đây mưa đang ngớt dần và đám trẻ dồn cứng lại chỗ mấy ô cửa sổ lớn có bậu cửa rộng.

“Cô giáo đi đâu rồi?”

“Cô sẽ quay lại ngay.”

“Cô phải nhanh nhanh lên kẻo tụi mình bị nhỡ mất!”

Đám trẻ trở nên phấn khích, giống như một guồng xe quay cuồng nhiệt, tất cả các thanh nan hoa xoay tít mù.

Margot đứng tách riêng một chỗ. Nó là một đứa con gái vô cùng mảnh khảnh, trông nó như thể đã chìm lẫn vào trong mưa hàng bao năm nay và mưa đã làm trôi sạch màu xanh biếc trong đôi mắt, sắc hồng trên đôi môi và ánh vàng trên mái tóc của nó. Nó là một bức ảnh cũ kỹ bụi bặm trong một cuốn album, bạc phếch bạc phác, và giả sử nó có nói câu nào thì chắc hẳn cũng chỉ nghe tiếng lào xào như của một hồn ma. Giờ đây Margot đứng đó, tách biệt, chăm chú nhìn mưa và cái thế giới ướt sũng ở bên ngoài ô kính rộng.

“Mày đang nhìn gì thế?” William hỏi.

Margot lặng thinh.

“Hỏi thì phải trả lời chứ.” Thằng bé xô mạnh Margot. Nhưng Margot chẳng nhúc nhích; đúng hơn là nó cho phép mình xê dịch chỉ vì thằng Wiiliam chứ không bởi lý do nào khác.

Bọn trẻ từ từ lánh xa Margot, chúng không chịu nhìn đến nó. Margot cảm thấy đám bạn rời xa khỏi nó. Đó là do nó chẳng tham gia trò chơi nào cùng với chúng trong những đường hầm dội âm của cái thành phố dưới lòng đất này cả. Lũ trẻ chơi trò đuổi bắt, nếu chúng có đập vào người Margot rồi chạy thì nó cứ đứng đó ngơ ngác mà không đuổi theo. Mỗi khi cả lớp hát những bài ca ngợi hạnh phúc, cuộc sống và những trò vui chơi, nó mấp máy môi lấy lệ. Chỉ khi nào lũ trẻ hát bài ca về mặt trời và về mùa hè thì nó mới hát theo trong lúc mắt dõi nhìn mấy ô cửa sổ ướt lướt thướt.

Và, hiển nhiên rồi, còn cái trọng tội nổi cộm nhất trần đời ấy nữa chứ: Margot từ Trái đất chuyển đến đây mới có năm năm và nó còn nhớ mặt trời, nhớ mặt trời cùng với bầu trời trông thế nào lúc nó ở Ohio khi lên bốn. Còn đám bạn nó, chúng ở hành tinh Sao Kim này từ lúc mới lọt lòng cho tới tận giờ, chúng mới chỉ lên hai vào năm mặt trời ló dạng lần gần đây nhất và đã quá lâu rồi, chúng chẳng còn nhớ màu sắc và sức nóng của mặt trời và đã quên mất mặt trời thực sự là thế nào rồi. Nhưng Margot thì nhớ.

“Nó giống một đồng xu,” có lần Margot tả trong lúc mắt nhắm nghiền.

“Không, không phải thế!” Lũ trẻ ré lên.

“Nó giống như một ngọn lửa,” Margot nói, “ở trong lò.”

“Mày nói phét, mày chả nhớ gì cả!” Lũ trẻ la lớn.

Nhưng Margot nhớ, nó lặng lẽ đứng tách ra khỏi đám bạn và quan sát những ô cửa sổ có hoa văn. Rồi có một lần, cách đây một tháng, Margot đã cự tuyệt không chịu tắm dưới vòi sen trong trường, nó đã lấy hai tay bịt chặt tai và che kín đầu, hét tướng lên rằng không được để cho nước phạm phải đầu của nó. Thế là sau lần ấy, dù chỉ mù mờ, Margot ý thức được rằng nó khác biệt và rằng lũ trẻ biết nó khác biệt nên giữ khoảng cách với nó.

Có lời đồn rằng năm tới, bố mẹ Margot sẽ đưa nó trở lại Trái đất, điều ấy có vẻ là cần thiết cho sự sống của Margot cho dù việc làm này đồng nghĩa với việc bố mẹ nó sẽ mất đi cả đống tiền. Và bởi tất cả các lý do cả lớn lẫn nhỏ ấy mà đám trẻ ghét Margot. Chúng ghét khuôn mặt trắng bệch như tuyết, sự im lặng chờ đợi, dáng vóc gầy gò và cả tương lai sắp tới của Margot.

“Tránh ra!” Thằng William đẩy Margot thêm cái nữa. “Mày đang chờ gì hả?”

Khi ấy, lần đầu tiên, Margot quay qua nhìn William. Và điều nó đang chờ hiện rõ trong ánh mắt nó.

“Thế thì đừng có ở đây mà chờ!” Thằng William hung dữ quát. “Mày sẽ chẳng thấy gì đâu!”

Miệng Margot mấp máy.

“Không có gì hết!” Thằng bé hét lớn. “Đó tất cả chỉ là một trò đùa, đúng không?” Nó quay người về phía lũ trẻ. “Hôm nay chẳng có gì xảy ra cả. Phải không tụi mày?”

Cả đám ngây người rồi hiểu ra, cười phá lên và lắc đầu lia lịa. “Không có gì, không có gì hết!”

“Ơ, nhưng mà,” Margot khẽ nói, ánh mắt tỏ vẻ vô vọng. “Nhưng hôm nay là ngày mà các nhà khoa học tiên đoán rằng, họ nói, họ biết, mặt trời…”

“Trò đùa cả đấy!” William nói rồi thô lỗ tóm lấy Margot. “Này, tụi mày, nhốt nó vào trong tủ đồ trước khi cô giáo quay trở lại nào!”

“Không,” Margot thảng thốt, ngã ngửa ra sau.

Đám trẻ tràn tới chỗ Margot, kịp đỡ lấy nó, và trong lúc nó phản kháng rồi van xin rồi khóc lóc, thì lũ nhỏ mang nó quay trở lại đường hầm, tới một căn phòng, đến chỗ một cái tủ đồ rồi chúng đóng sập cửa và khóa lại. Chúng đứng nhìn cánh cửa tủ rung bần bật dưới sức đập và sức dộng cả thân người của Margot lên đó. Chúng nghe tiếng con bé khóc nghèn nghẹn. Rồi, chúng xoay lưng, miệng cười, chân bước ra khỏi phòng, quay trở lại theo đường hầm, vừa đúng lúc cô giáo về tới.

“Sẵn sàng chưa các em?” Cô giáo liếc nhìn đồng hồ đeo tay.

“Thưa, rồi ạ!” Cả đám đồng thanh.

“Cả lớp có mặt hết chưa?”

“Thưa, rồi ạ!”

Mưa lại ngớt thêm chút nữa.

Đám trẻ ùa ra phía cửa lớn của lớp học.

Mưa đã tạnh hẳn.

Quang cảnh như thể đang giữa chừng một bộ phim về một trận tuyết lở, một cơn lốc xoáy, một trận cuồng phong, một ngọn núi lửa phun trào, tự nhiên có gì đó trục trặc, thoạt tiên là hệ thống âm thanh, nghèn nghẹt rồi cuối cùng tắt ngấm, toàn bộ tiếng gió rít, tiếng dội, tiếng sấm gào đều im bặt, rồi kế đến, cuốn phim bị rứt ra khỏi máy chiếu và thay vào đó là một bức tranh khung cảnh nhiệt đới tuyệt đẹp, tĩnh lặng hoàn toàn, đến một chút lay động nhỏ cũng không có. Vạn vật sững lại. Sự yên ắng bao trùm, lạ lùng đến mức ta có cảm tưởng như hai lỗ tai mình đã bị lèn chặt hoặc ta đã hoàn toàn điếc đặc. Lũ trẻ giơ tay lên sờ tai. Chúng đứng tách rời nhau. Cửa phòng nhẹ nhàng trượt mở, mùi hương của thế giới tĩnh lặng đang chờ đợi tràn vào trong phòng, đến với chúng.

Mặt trời ló ra.

Mặt trời cực lớn và chói lọi một màu đồng. Bao quanh nó là bầu trời xanh sáng rỡ. Và nắng chiếu bừng khắp khu rừng nhiệt đới trong lúc đám trẻ, được giải thoát khỏi lời nguyền, ùa ra ngoài, hò hét giữa tiết xuân.

“Các em, đừng đi đâu quá xa nhé,” tiếng cô giáo dặn với sau lưng chúng. “Các em chỉ có hai tiếng thôi đấy. Chắc chắn các em không muốn bị mắc lại ở ngoài đâu!”

Nhưng đám trẻ đang đua chạy, ngửa mặt lên trời và cảm nhận ánh nắng rọi lên hai gò má chúng giống như một chiếc bàn là ấm áp; chúng cởi bỏ áo khoác và để mặc cho mặt trời thiêu đốt hai cánh tay.

“Ôi chao, thích hơn đèn mặt trời, nhỉ?”

“Thích hơn nhiều, rất nhiều!”

Chúng ngừng chạy và đứng giữa khu rừng nhiệt đới rộng lớn bao phủ hành tinh Sao Kim, rừng mọc lên và không hề ngừng phát triển, đủ mọi hướng, ngay giữa lúc ta quan sát nó. Những nhánh cỏ dại chắc nịch, to lớn vươn dài, đan lồng vào nhau, dập dờn, đua nở trong tiết xuân ngắn ngủi. Khu rừng có màu của cao su và tro tàn bởi hàng bao nhiêu năm không có nắng. Nó có màu ghi của đá, màu trắng nhờ như pho-mát và màu đen của mực, và nó có màu bàng bạc của ánh trăng.

Lũ trẻ nằm dài trên tấm nệm đất trong rừng, cười ròn tan, nghe thấy dưới cơ thể mình tiếng thở xào xạc và tiếng cọt kẹt sôi nổi và sống động của rừng. Chúng chạy giữa những thân cây, chúng trượt chân và ngã sóng xoài, chúng xô đẩy nhau, chúng chơi trốn tìm và chơi đuổi bắt, nhưng hầu hết chúng đều nheo mắt nhìn mặt trời cho tới tận lúc nước mắt chảy dài trên gương mặt; chúng giơ hai tay hướng lên phía ánh vàng rực rỡ và sắc xanh sững sờ, chúng hít thở bầu không khí trong lành, tươi mát; chúng lắng nghe và nghe mãi sự yên lặng, sự tĩnh mịch treo chúng lơ lửng trong một khoảng không gian rộng lớn tuyệt diệu không có lấy một âm thanh và cũng chẳng có đến một chuyển động nào. Chúng ngắm nhìn mọi thứ và thưởng thức hết thảy. Rồi, như những con thú sổng chuồng, chúng chạy, chạy điên cuồng thành vòng tròn và la hét. Chúng chạy suốt cả tiếng đồng hồ, không nghỉ.

Và rồi…

Trong lúc lũ trẻ đua chạy, vang lên tiếng thét của một đứa con gái.

Cả đám dừng lại.

Đứa con gái đứng giữa khoảng rừng trống, bàn tay xòe rộng.

“Ôi, nhìn này, nhìn xem này,” con bé nói, giọng run rẩy.

Lũ trẻ từ từ bước tới, nhìn vào trong lòng bàn tay đứa con gái.

Ngay chính giữa lòng bàn tay khum lại ấy là một hạt mưa.

Con bé bắt đầu khóc, mắt vẫn nhìn giọt nước.

Lũ trẻ lặng lẽ liếc nhìn trời.

“Ôi, ôi.”

Một vài giọt mưa lạnh ngắt rơi xuống mũi, má và miệng đám trẻ. Mặt trời từ từ khuất sau một lớp mây mù. Một cơn gió lạnh thốc quanh người chúng. Chúng quay người và bắt đầu đi về lại khu nhà dưới lòng đất, hai tay buông thõng hai bên sườn, những nụ cười dần dần biến mất.

Một tiếng sấm rền vang khiến chúng giật mình và giống như những chiếc lá trước khi trận cuồng phong tới, chúng loạng choạng vấp đè lên nhau rồi chúng chạy. Sét đánh xuống cách đó chừng mười dặm, năm dặm, một dặm rồi nửa dặm. Bầu trời đen kịt chỉ trong có chớp mắt.

Lũ trẻ đứng nơi lối vào đường hầm một lát cho tới khi mưa trở nên nặng hạt. Đến lúc ấy, chúng mới đóng cửa và nghe tiếng mưa trút ầm ầm, khắp nơi, không dứt.

“Bảy năm nữa mới lại có lần như thế này à?”

“Ừ, bảy năm.”

Rồi một đứa trong đám trẻ bật lên một tiếng nho nhỏ.

“Margot!”

“Sao cơ?”

“Nó vẫn bị nhốt trong tủ.”

“Margot.”

Lũ trẻ đứng như thể bị đóng cọc xuống nền nhà. Chúng nhìn nhau và rồi ngoảnh đi. Chúng liếc ra ngoài thế giới, lúc này đang mưa, mưa tầm tã. Chúng liếc nhau nhưng không dám chạm mắt nhau. Gương mặt chúng ủ rũ và tái nhợt. Chúng nhìn tay và chân mình, mặt cúi gằm.

“Margot.”

“Thế nào đây…?” Một đứa con gái cất giọng.

Không đứa nào nhúc nhích.

“Đi,” đứa con gái ấy nói khẽ.

Chúng bước chậm chạp dọc theo sảnh trong tiếng mưa rơi lạnh lẽo. Chúng rẽ, đi qua cửa phòng trong tiếng ầm ầm của bão và tiếng rền vang của sấm, ánh chớp rọi lên khuôn mặt chúng, tái xanh và khiếp sợ. Chúng nhích từng bước tới chỗ tủ đồ rồi đứng cạnh đó.

Đằng sau cánh cửa tủ tịnh không một tiếng động.

Chúng mở khóa, thậm chí còn chậm hơn cả lúc đi, và cho Margot ra.

Sao Mai dịch

Nguyên tác: “All Summer in a Day”, 1954.