Philip K. Dick, “Phía bên kia là con wub”

Thời gian đọc: 12 phút

(Bài viết thuộc Zzz Review số 7, 21-1-2020)

Họ chất hàng lên tàu đã gần xong. Phía bên ngoài, gã Optus đứng khoanh tay, mặt ủ mày chau. Thuyền trưởng Franco vừa thong dong bước từ trên ván cầu xuống vừa cười ngoác miệng.

“Có chuyện gì vậy?” Ông hỏi. “Các người sẽ được trả tiền cho tất cả việc này mà.”

Gã Optus không nói gì. Gã ta quay lưng và vơ áo choàng lại quanh mình. Thuyền trưởng giẫm giày lên gấu áo.

“Chỉ một phút thôi. Đừng có bỏ đi. Tôi chưa nói xong chuyện đâu.”

“Thế hả?” Gã Optus quay lại đầy tự trọng. “Tôi trở về làng đây.” Gã nhìn về hướng đám thú vật và chim chóc đang bị lùa lên ván cầu để đi vào tàu. “Tôi phải tổ chức các cuộc đi săn mới.”

Franco đốt một điếu thuốc. “Sao lại không chứ? Lũ các anh thì có thể ra ngoài thảo nguyên và săn lại tất cả đám chim thú. Nhưng khi chúng tôi bay được nửa đường giữa Sao Hỏa và Trái Đất…”

Gã Optus bỏ đi, không nói lời nào. Franco tiến đến bên viên thuyền phó thứ nhất đang đứng dưới chân ván cầu.

“Mọi việc thế nào rồi?” Franco hỏi. Ông nhìn đồng hồ. “Chúng ta kiếm được một món hời ở đây.”

Viên thuyền phó liếc nhìn ông với vẻ khó chịu. “Ông giải thích chuyện ấy thế nào?”

“Cậu bị làm sao vậy? Chúng ta cần nó hơn chúng.”

“Tôi sẽ gặp ông sau, thuyền trưởng ạ.” Viên thuyền phó đi lên ván cầu, len qua những con chim đi bộ chân dài của Sao Hỏa, rồi vào trong phi thuyền. Franco nhìn anh ta mất dạng. Ông vừa đặt chân lên ván cầu, dợm theo bước thuyền phó hướng về cửa tàu, thì nhìn thấy nó.

“Chúa ơi!” Ông ta sững lại, hai tay chống hông, mắt nhìn trân trối. Peterson đang bước dọc theo lối đi, mặt đỏ bừng, tay cầm dây dắt nó.

“Tôi xin lỗi, thưa thuyền trưởng,” anh vừa nói vừa kéo mạnh sợi dây. Franco tiến về phía anh.

“Thứ gì vậy?”

Con wub đứng lún người, cơ thể to lớn của nó từ từ xệ xuống. Nó đang ngồi xuống, đôi mắt nửa nhắm nửa mở. Có vài con ruồi vo ve quanh mạn sườn nó, và nó ve vẩy đuôi.

Nó ngồi. Im lặng bao trùm.

“Nó là một con wub,” Peterson nói. “Tôi mua nó từ một thổ dân với giá năm mươi xu. Hắn nói đây là một con vật khác thường. Rất được tôn trọng ở đây.”

“Thứ này ư?” Franco thọc mạnh vào cái hông xệ xuống của con wub. “Là một con lợn! Một con lợn khổng lồ bẩn thỉu!”

“Vâng, thưa ngài, nó là một con lợn. Thổ dân sao Hỏa gọi nó là con wub.”

“Một con lợn khổng lồ. Nó chắc phải nặng đến gần hai trăm cân.” Franco nắm túm lông thô ráp giật mạnh. Con wub thở hổn hển và mở mắt. Hai mắt nó nhỏ và ướt. Và cái miệng vĩ đại của nó giật giật.

Một giọt nước mắt lăn trên má con wub và bắn tóe trên mặt đất.

“Có thể thịt nó ăn ngon,” Peterson nói, giọng lo lắng.

“Chúng ta sẽ sớm biết thôi,” Franco nói.

Con wub vẫn còn sống sau pha cất cánh, ngủ say trong khoang chứa hàng của phi thuyền. Khi con tàu đã bay ra ngoài không gian vũ trụ và mọi thứ đều vận hành trơn tru, thuyền trưởng Franco lệnh cho cấp dưới dẫn con wub lên khoang trên để ông xem xem đây là con thú kiểu gì.

Con wub kêu ủn ỉn và thở khò khè trong lúc ép cơ thể len giữa hai vách hành lang.

“Đi nào,” Jones tay kéo dây dắt, miệng gắt gỏng. Con wub vặn mình, cọ lớp da của nó vào bờ tường kim loại láng bóng phẳng lỳ. Nó xộc vào bên trong phòng chờ, lộn nhào thành một đống. Mọi người trong phòng nhảy dựng.

“Ôi Chúa ơi,” French nói. “Thứ gì vậy?”

“Peterson bảo nó là con wub,” Jones đáp. “Con vật này là của cậu ấy.” Anh đá con wub. Con vật lảo đảo đứng dậy, thở hổn hển.

“Nó bị sao vậy?” French lại gần. “Có phải nó sắp ọe không?”

Họ quan sát con vật. Con wub đảo mắt một cách buồn bã. Nó nhìn quanh những người ở đó.

“Tôi nghĩ nó khát,” Peterson nói. Anh chạy đi lấy nước. French lắc đầu.

“Bảo sao mà chúng ta gặp quá nhiều rắc rối khi cất cánh. Tôi phải thiết lập lại tính toán trọng tải để giữ thăng bằng cho tàu đấy.”

Peterson mang nước về. Con wub bắt đầu cảm kích tợp lấy tợp để làm văng nước lên những người xung quanh.

Thuyền trưởng Franco xuất hiện nơi ngưỡng cửa.

“Hãy xem thử nào.” Ông tiến tới, nheo mắt nhìn con vật soi mói. “Cậu mua cái thứ này mất 50 xu à?”

“Vâng, thưa ngài,” Peterson đáp. “Nó ăn hầu như mọi thứ. Tôi cho nó ăn ngũ cốc và nó thích món ấy. Sau đó là khoai tây, khoai nghiền, rồi là đồ ăn còn thừa trên bàn, và tôi cho nó uống sữa nữa. Nó có vẻ thích ăn. Ăn xong thì nó nằm ngủ.”

“Hiểu rồi,” thuyền trưởng Franco nói. “Giờ về hương vị của nó. Đấy mới là vấn đề thực sự. Tôi không hiểu có còn cần vỗ béo nó để làm gì nữa không. Theo ý tôi thì nó đã đủ béo rồi. Cấp dưỡng đâu? Tôi muốn anh ta có mặt ở đây. Tôi muốn tìm hiểu xem…”

Con wub ngừng tợp nước và ngước lên nhìn thuyền trưởng.

“Thật ra thì, ông thuyền trưởng ạ,” con wub nói. “Tôi đề nghị chúng ta nói về chủ đề khác.”

Căn phòng lặng như tờ.

“Cái gì vậy hả?” Franco thốt lên. “Vừa mới đó.”

“Con wub, thưa ngài,” Peterson trả lời. “Nó vừa nói.”

Tất cả bọn họ nhìn con wub.

“Nó nói cái gì? Nó nói cái gì?”

“Nó đề nghị chúng ta nói về chuyện khác.”

Franco bước về phía con wub. Ông đi vòng quanh con vật, săm soi nó từ đủ mọi hướng. Sau đó ông quay trở lại đứng với mọi người.

“Tôi nghĩ không biết liệu có một tên thổ dân ở trong nó không,” ông nói trầm tư. “Có lẽ chúng ta nên mổ nó ra xem sao.”

“Ôi, trời ơi!” Con wub ré lên. “Đó là tất cả những gì các người có thể nghĩ ra được sao, chỉ có giết chóc và mổ xẻ thôi à?”

Franco siết chặt nắm đấm. “Bước ra đây! Mày có là ai nữa thì cũng bước ra đây đi!”

Không hề có động tĩnh gì. Nhóm người đứng cùng với nhau, vẻ mặt vô cảm, chằm chằm nhìn con wub. Con wub quất đuôi. Nó đột nhiên ợ lên.

“Xin bỏ quá cho,” con wub nói.

“Tôi không nghĩ có ai đó ở trong đâu,” Jones nói khẽ. Cả đám nhìn nhau.

Cấp dưỡng bước vào.

“Ngài tìm tôi ạ, thưa thuyền trưởng?” Anh ta nói. “Thứ gì thế này?”

“Đây là con wub,” Franco nói. “Nó sẽ được làm thịt. Cậu hãy đo thử và tính toán xem…”

“Tôi nghĩ chúng ta nên nói chuyện,” con wub nói. “Tôi muốn thảo luận việc này với ông, thuyền trưởng à, nếu tôi có thể. Tôi có thể thấy tôi và ông không đồng quan điểm về một số vấn đề cơ bản.”

Thuyền trưởng Franco mất một lúc lâu mới trả lời. Con wub đợi một cách hiền từ, vừa chờ vừa liếm nước trên cặp má xệ.

“Vào văn phòng của tao,” cuối cùng thuyền trưởng cũng nói. Ông quay người bước ra khỏi phòng. Con wub nhỏm dậy và lạch bạch theo ông. Mọi người nhìn nó bước ra. Họ nghe tiếng nó đang leo lên cầu thang.

“Liệu kết quả sẽ thế nào nhỉ?” cấp dưỡng nói. “Ờ, tôi sẽ ở dưới bếp. Nghe được tin gì thì cho tôi biết ngay nhé.”

“Chắc chắn,” Jones nói. “Chắc chắn rồi.”

Con wub thở nặng nề khi thả lỏng mình xuống góc phòng. “Ông phải tha thứ cho tôi,” nó nói. “Tôi e là mình đã nghiện việc thư giãn dưới nhiều hình thức khác nhau. Khi mang tấm thân to lớn như tôi…”

Thuyền trưởng gật đầu nôn nóng. Ông ngồi xuống bàn làm việc và khoanh tay lại.

“Được rồi,” ông nói. “Bắt đầu nào. Mày là một con wub? Đúng không?”

Con wub nhún vai. “Tôi nghĩ vậy. Đó là từ mà họ gọi chúng tôi, ý tôi là các thổ dân ấy. Chúng tôi gọi mình bằng tên khác.”

“Và mày nói được tiếng Anh? Trước đây, mày đã từng tiếp xúc với người Trái Đất rồi à?”

“Chưa hề.”

“Vậy thì làm sao mày nói được?”

“Nói tiếng Anh? Tôi đang nói tiếng Anh à? Tôi không ý thức được mình đang nói bất cứ thứ tiếng gì cụ thể. Tôi đã phân tích trí não của ông…”

“Trí não của tao?”

“Tôi tìm hiểu những gì có trong đó, đặc biệt là nhà kho ngữ nghĩa, như cách tôi gọi nó…”

“Hiểu rồi,” thuyền trưởng nói. “Ngoại cảm. Tất nhiên rồi.”

“Chúng tôi là một chủng tộc rất cổ,” con wub nói. “Rất cổ xưa và hết sức nặng nề. Di chuyển là việc khó khăn đối với chúng tôi. Ông có thể thấy rõ rằng bất cứ sinh vật nào quá chậm chạp và nặng nề đều sẽ phó mặc số phận cho những dạng sống nhanh nhẹn hơn định đoạt. Chúng tôi chẳng thể dựa dẫm chút nào vào các cách tự vệ bằng thể chất. Chúng tôi làm sao mà thắng được? Quá nặng nề nên không chạy trốn nổi, quá mềm nên không thể chiến đấu, bản tính quá hiền nên không thể săn mồi…”

“Tụi mày sống bằng cách nào?”

“Cây cỏ. Rau củ. Chúng tôi ăn hầu như mọi thứ. Chúng tôi rất dễ tính. Khoan dung, phong phú, dễ tính. Chúng tôi sống và để cho các giống loài khác sống. Đó là cách chúng tôi tồn tại.”

Con wub quan sát thuyền trưởng.

“Và đó là lý do tôi kịch liệt phản đối việc tôi sẽ bị luộc lên. Tôi có thể thấy hình ảnh tưởng tượng trong tâm trí ông – phần lớn cơ thể tôi nằm trong tủ đông trữ thức ăn, một ít thì ở trong ấm nước, một mẩu dành cho con mèo cưng của ông…”

“Vậy là mày đọc được ý nghĩ à?” viên thuyền trưởng nói. “Thú vị làm sao. Còn gì nữa không? Ý tao là mày còn làm được gì khác tương tự vậy không?”

“Một vài chuyện linh tinh,” con wub nói lơ đãng và nhìn quanh căn phòng. “Ông có một căn hộ xinh đấy thuyền trưởng. Ông giữ nó khá gọn gàng đấy. Tôi tôn trọng những dạng sống ngăn nắp. Một số loài chim Sao Hỏa khá ngăn nắp. Chúng hất mọi thứ ra khỏi tổ và quét chúng…”

“Thực vậy.” Thuyền trưởng gật đầu. “Nhưng hãy quay lại vấn đề đang bàn….”

“Tôi đồng ý. Ông nói về việc ăn thịt tôi. Tôi nghe bảo là vị của tôi ngon. Hơi mỡ nhưng mềm. Nhưng làm sao có thể thiết lập được mối liên hệ lâu dài nào giữa chủng tộc của tôi và các người nếu ông dùng đến thái độ mọi rợ đến như vậy? Ăn thịt tôi ư? Thay vì làm thế các người có thể thảo luận với tôi, về triết học, về nghệ thuật…”

Thuyền trưởng đứng dậy. “Triết học. Có lẽ mày sẽ muốn biết rằng tụi tao sẽ rất khó khăn mới kiếm được thức ăn trong tháng tới. Một vụ hư hỏng đáng tiếc…”

“Tôi biết.” Con wub gật đầu. “Nhưng chẳng phải sẽ phù hợp với nguyên tắc dân chủ của các người hơn nếu chúng ta rút thăm hoặc tương tự như vậy sao? Rốt cuộc thì dân chủ là để bảo vệ nhóm thiểu số không phải chịu chính những hành động xâm phạm như vậy. Bây giờ, nếu mỗi chúng ta đều có một phiếu bầu…”

Thuyền trưởng bước về phía cửa.

“Biến mẹ mày đi,” ông nói. Ông mở cửa. Ông há miệng.

Ông đứng bất động, miệng há hốc, hai mắt trợn trừng, ngón tay vẫn còn nằm trên nắm cửa.

Con wub nhìn ông. Ngay sau đó, nó lạch bạch ra khỏi phòng, len người ngang qua viên thuyền trưởng. Nó đi trên hành lang, đắm chìm trong suy niệm.

Căn phòng tĩnh lặng.

“Vậy anh thấy đấy,” con wub nói, “chúng ta có một thần thoại chung. Tâm trí mấy người chứa nhiều biểu tượng thần thoại quen thuộc. Ishtar, Odysseus…”

Peterson ngồi im lặng, nhìn chăm chắm xuống sàn tàu. Anh cựa mình trên ghế.

“Tiếp đi,” anh nói. “Làm ơn nói tiếp đi.”

“Tôi thấy Odysseus của các người là một nhân vật phổ biến trong thần thoại của phần lớn các chủng tộc có ý thức. Theo diễn giải của tôi, Odysseus lang thang với tư cách là một cá nhân biết rõ bản thân mình như một cá nhân. Đây là ý tưởng về sự chia lìa, của sự chia lìa với gia đình và đất nước. Quá trình cá thể hóa.”

“Nhưng Odysseus đã trở về nhà.” Peterson nhìn ra ngoài cửa sổ bên trái, nhìn những vì sao, vô tận những vì sao đang mải mê cháy sáng giữa một vũ trụ rỗng không. “Cuối cùng chàng cũng về nhà.”

“Cũng như tất cả mọi sinh vật đều phải thế. Khoảnh khắc chia lìa chỉ là một khoảng thời gian tạm thời, một chuyến đi ngắn ngủi của linh hồn. Nó bắt đầu, nó kết thúc. Kẻ lưu lạc trở về với đất mẹ và chủng tộc mình…”

Cửa mở. Con wub ngưng nói, ngoảnh cái đầu lớn lại.

Thuyền trưởng Franco bước vào phòng, có vài người sau lưng ông. Họ hơi do dự tại cửa vào.

“Cậu ổn chứ?” French hỏi.

“Cậu hỏi tôi đấy à?” Peterson ngạc nhiên hỏi ngược lại. “Sao lại là tôi?”

Franco hạ thấp khẩu súng. “Lại đây nào,” ông ta nói với Peterson. “Đứng dậy và lại đây ngay.”

Im lặng bao trùm.

“Đi đi,” con wub nói. “Không sao đâu.”

Peterson đứng lên. “Để làm gì?”

“Đó là mệnh lệnh.”

Peterson bước tới cửa. French tóm lấy tay anh.

“Chuyện gì đang xảy ra vậy?” Peterson giật mạnh tay mình khỏi tay French. “Có chuyện gì với cậu vậy?”

Thuyền trưởng Franco đi về phía con wub. Con wub ngước mắt lên, từ cái góc mà nó đang nằm ép sát vào tường.

“Thú vị thay,” con wub nói, “là ông lại ám ảnh với ý nghĩ phải xơi tôi. Tôi muốn biết tại sao.”

“Đứng lên,” Franco nói.

“Nếu ông muốn.” Con wub đứng lên, miệng kêu ủn ỉn. “Kiên nhẫn nhé. Việc này hơi khó với tôi.” Nó đứng hẳn dậy, thở dốc, lưỡi thè lè trông rất đần độn.

“Bắn nó luôn đi,” French nói.

“Vì Chúa!” Peterson la lớn. Jones quay ngoắt sang phía Peterson, đôi mắt anh ta xám xịt đầy sợ hãi.

“Cậu không trông thấy ông ấy – giống như một bức tượng ấy, đứng đó, miệng há hốc. Nếu chúng tớ không xuống đấy, thì ông ấy hẳn vẫn còn ở nguyên đó.”

“Ai? Thuyền trưởng à?” Peterson nhìn quanh. “Nhưng giờ thì ông ấy ổn rồi.”

Họ nhìn con wub đang đứng giữa phòng, bộ ngực vĩ đại nhô lên rồi hạ xuống.

“Nhanh,” Franco nói. “Tránh ra nào.”

Nhóm người dẹp sang bên về cánh cửa.

“Các người đang sợ, phải không?” con wub nói. “Tôi đã làm gì các người nào? Tôi không tán thành việc gây tổn thương cho kẻ khác. Tất cả những gì tôi đã làm chỉ là cố bảo vệ bản thân. Các người muốn tôi háo hức chạy đến chỗ chết à? Tôi là một tạo vật có xúc cảm như các người. Tôi tò mò muốn xem tàu của các người, học hỏi về các người. Tôi đã đề nghị anh thổ dân…”

Khẩu súng giật lên.

“Thấy chưa,” Franco nói. “Tao đã nghĩ vậy mà.”

Con wub ngồi xuống, thở dốc, tứ chi doãi rộng, đuôi vòng quanh người.

“Ấm quá,” con wub nói. “Tôi hiểu rằng chúng ta đang ở gần các động cơ phản lực. Năng lượng nguyên tử. Các người đã làm nhiều điều tuyệt diệu với nó – về mặt kỹ thuật. Xem ra, hệ thống phân cấp mang tính chất khoa học của các người không đủ sức giải quyết các vấn đề luân thường đạo lý…”

Franco quay sang đám người túm tụm, mắt trợn tròn và im lặng sau lưng ông.

“Tao sẽ bắn nó. Tụi mày có thể nhìn.”

French gật đầu. “Cố gắng bắn trúng óc. Óc ăn không ngon. Đừng bắn trúng ngực. Nếu xương sườn vỡ nát thì chúng ta sẽ phải nhặt bỏ xương.”

“Nghe này,” Peterson liếm môi nói. “Nó đã làm gì chưa? Nó đã làm điều gì có hại chưa? Tôi đang hỏi các anh đấy. Và dù gì thì nó vẫn là của tôi. Các anh không có quyền bắn nó. Nó không thuộc về các anh.”

Franco nâng súng.

“Tôi ra ngoài đây,” Jones nói, khuôn mặt anh xuống sắc và trắng bệch. “Tôi không muốn thấy việc này.”

“Tôi cũng vậy,” French nói. Mọi người vừa tản đi vừa lầm rầm. Peterson chần chừ tại cửa ra vào.

“Nó đang nói với tôi về thần thoại,” anh ta nói. “Nó không làm hại ai đâu.”

Anh ra khỏi phòng.

Franco tiến về phía con wub. Con wub nhìn lên chậm chạp. Nó nuốt nước bọt.

“Một việc làm rất ngu ngốc,” nó nói. “Tôi lấy làm tiếc rằng ông muốn làm việc đó. Có một câu chuyện ngụ ngôn mà Đấng Cứu Thế của các người từng kể…”

Con wub ngưng nói, nhìn chằm chằm khẩu súng.

“Ông có thể nhìn thẳng vào mắt tôi mà bắn không?” Con wub hỏi. “Ông làm được không?”

Viên thuyền trưởng cúi nhìn xuống. “Tao có thể nhìn thẳng vào mắt mày,” ông đáp. “Hồi còn ở nông trại, bọn tao có lợn rừng, những con lợn rừng lưng nhọn bẩn thỉu. Tao làm được.”

Nhìn thẳng vào con wub, vào đôi mắt long lanh và ẩm ướt của nó, ông bóp cò.

Vị của nó tuyệt hảo.

Họ ngồi ủ ê quanh bàn, một số người thậm chí còn gần như không ăn miếng nào. Người duy nhất có vẻ vui thú với việc ăn uống là thuyền trưởng Franco.

“Nữa không?” Ông nhìn quanh và hỏi. “Nữa không? Và có lẽ là chút vang nữa.”

“Tôi thì không,” French nói. “Tôi nghĩ mình sẽ quay lại phòng bản đồ.”

“Tôi cũng vậy.” Jones đứng dậy, đẩy ghế ra. “Gặp lại mọi người sau.”

Thuyền trưởng nhìn họ đi ra. Một số người khác cũng cáo từ.

“Các anh nghĩ vấn đề là gì vậy?” Thuyền trưởng hỏi. Ông quay sang Peterson. Peterson đang ngồi gằm mặt nhìn đĩa thức ăn, nhìn khoai tây, đậu Hà Lan, và nhìn miếng thịt dày, ấm, mềm.

Anh há miệng. Không có tiếng nào.

Viên thuyền trưởng đặt tay lên vai Peterson.

“Giờ đây, nó chỉ là vật chất hữu cơ thôi,” ông nói. “Tinh túy sự sống đã không còn.” Ông ăn, quệt phần nước sốt bằng chút bánh mì. “Tôi, cá nhân tôi, rất mê ăn uống. Đó là một trong những điều tuyệt vời nhất mà một sinh vật sống có thể thưởng thức được. Ăn uống, nghỉ ngơi, suy niệm, thảo luận.”

Peterson gật đầu. Hai người nữa đứng dậy và ra khỏi phòng. Thuyền trưởng uống chút nước rồi thở dài.

“Chà,” ông nói. “Tôi phải nói rằng đây là một bữa ăn vô cùng ngon lành. Tất cả những lời đồn mà tôi nghe được đều rất đúng – thịt wub ấy. Ngon tuyệt. Nhưng trước kia tôi vẫn luôn bị ngăn cản không được hưởng thụ niềm vui thú này.”

Ông ta dùng khăn ăn chấm chấm lên miệng rồi ngả lưng ra ghế ngồi. Peterson tuyệt vọng nhìn vào bàn ăn.

Thuyền trưởng nhìn anh chăm chú. Ông nhoài người về phía Peterson.

“Nào, nào,” ông nói. “Vui lên đi! Cùng thảo luận nào.”

Ông mỉm cười.

“Như tôi đang nói trước khi bị cắt ngang, vai trò của Odysseus trong các thần thoại…”

Peterson giật thót người, nhìn trân trối.

“Tiếp tục nhé,” thuyền trưởng nói. “Odysseus, theo cách hiểu của tôi thì…”

Lê Vũ Kỳ Nam dịch